Άρθρο Νικόλαου Μαγαλιού
Οι καθημερινές μας προκλήσεις
Η Ελένη είναι νέα μητέρα. Όποτε κλαίει το παιδί της, φορτίζεται συναισθηματικά και αδυνατώντας να διαχειριστεί αυτό που της συμβαίνει προσπαθεί με κάθε τρόπο να το ησυχάσει: κουδουνίστρα και πιπίλα, κινούμενα σχέδια στην τηλεόραση ή το τάμπλετ, μικρά δώρα, για να “ξεχαστεί” το παιδί… μέχρι το κλάμα να σταματήσει.
Η Ελένη αποφεύγοντας να συνδεθεί και να βιώσει τα δικά της συναισθήματα (φόβο, πόνο, ανησυχία κτλ.), “εκπαιδεύει”, άθελά της, το παιδί της να συμπεριφέρεται παρομοίως. Αυτό έχει αντίκτυπο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού, το οποίο ενδέχεται να υιοθετήσει δυσλειτουργικούς τρόπους διαχείρισης κι έκφρασης των συναισθημάτων του.
Η Κατερίνα αισθάνεται μοναξιά στη σχέση της. Ο σύντροφός της δεν ακούει τις ανησυχίες και δεν συμμερίζεται τα προβλήματά της. Συχνά, όταν ανοίγει την καρδιά της, εισπράττει αδιαφορία κι ενίοτε εκνευρισμό ή ειρωνεία. Η Κατερίνα βιώνει μοναξιά στη σχέση της και θεωρεί πλέον άσκοπο να μοιράζεται τα συναισθήματά της, με αποτέλεσμα να κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό της. Αυτό έχει αντίκτυπο στην ψυχική και ερωτική της διάθεση: σταδιακά θα προκαλούνται ολοένα και μεγαλύτερες ρωγμές στη σχέση της και κατ’ επέκταση στην “ερωτική” σχέση της με τη ζωή.
Ο Γιώργος είναι νοσηλευτής. Αγαπά να φροντίζει τους άλλους και ιδιαίτερα τα παιδιά. Καθημερινά έρχεται αντιμέτωπος με δύσκολα περιστατικά, με εικόνες που μπορεί να τον βαραίνουν για το υπόλοιπο της ημέρας ή και της εβδομάδας. Οι φίλοι του αδυνατούν να συνδεθούν με αυτήν την ευάλωτη πλευρά του. Έτσι, επιλέγουν να υποτιμούν την γενναιότητα του να είναι “ευαίσθητος” και τον παροτρύνουν να είναι πιο “αρσενικός”: σκληρός κι αδιάφορος για τα προβλήματα των άλλων. Αυτό έχει ως αντίκτυπο να θεωρεί την ευαλωτότητα ως μειονέκτημα αντί για πλεονέκτημα και να αποκρύπτει αυτήν την πλευρά του εαυτού του, θεωρώντας την δυσλειτουργική και περιοριστική.
Τα γεγονότα, τα πιστεύω και η συναισθηματική μας αντίδραση σε αυτά
Όπως πολύ εύστοχα είχε κατανοήσει, προ δύο χιλιετιών, ο Επίκτητος, «ταράσσει τοὺς ἀνθρώπους οὐ τὰ πράγματα, ἀλλὰ τὰ περὶ τῶν πραγμάτων δόγματα»: δηλαδή δεν μας ταράζουν τα γεγονότα, αλλά τα δόγματα, τα πιστεύω μας σχετικά με τα γεγονότα. Κι όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει το “Ινστιτούτο HeartMath” ακόμη μεγαλύτερη επιρροή από τα πιστεύω μας, προκαλεί η αυτόματη συναισθηματική μας αντίδραση στα γεγονότα της ζωής.
Μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες ισχυρίζονταν ότι τα συναισθήματα ήταν διανοητικά κατασκευάσματα. Η σύγχρονη όμως έρευνα έχει δείξει ότι η καρδιά, ο εγκέφαλος, το νευρικό και το ορμονικό σύστημα, συνεργάζονται μέσω ενός δυναμικού, αλληλεπιδρώντος δικτύου, μέσα από’ το οποίο αναδύεται η συναισθηματική εμπειρία.
Κι όμως η καρδιά έχει τη δική της λογική
Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, οι John και Beatrice Lacey, φυσιολόγοι στο Fels Research Institute, παρατήρησαν ότι η καρδιά στέλνει ρυθμιστικά σήματα στον εγκέφαλο, τα οποία είναι ικανά να επηρεάζουν σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας του κι εν τέλει τη συμπεριφορά του ανθρώπου.
Τον Νοέμβριο του 1995 το επιστημονικό περιοδικό American Journal of Cardiology δημοσίευσε μία εργασία ερευνητών του HeartMath. Η εργασία έδειξε ότι τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα επηρεάζουν, με διαφορετικό τρόπο, τη Μεταβλητότητα του Καρδιακού Ρυθμού (HRV) και το Φάσμα Πυκνότητας Ισχύος (PSD) της καρδιάς. Σημαντικό αποτέλεσμα αυτής της δημοσίευσης είναι ότι τα θετικά συναισθήματα προκαλούν αλλαγές, οι οποίες μπορεί να είναι ευεργετικές για την υγεία μας.
Στην πραγματικότητα, όπως αποκαλύφθηκε τις επόμενες δεκαετίες, η καρδιά είναι και αισθητήριο όργανο, με πολύπλοκο κέντρο κωδικοποίησης και επεξεργασίας πληροφοριών, το οποίο της επιτρέπει να μαθαίνει, να θυμάται και να προβαίνει σε λειτουργικές αποφάσεις, ανεξάρτητα από τον εγκέφαλο. Με άλλα λόγια η καρδιά αντιλαμβάνεται τη ζωή με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι ο εγκέφαλος: έχει τη δική της λογική!
Η Νοημοσύνη της Καρδιάς
Από τα πανάρχαια χρόνια, όλες οι θρησκείες, και οι πνευματικές παραδόσεις, συσχετίζουν την καρδιά με την πνευματική ανάταση, τη συναισθηματική εμπειρία, και ιδιαίτερα με θετικά συναισθήματα και καταστάσεις όπως η αγάπη, η συμπόνια και η εκτίμηση. Επίσης, όλοι μας έχουμε ακούσει ή έχουμε πει φράσεις όπως «αυτό το τραγούδι άγγιξε την καρδιά μου», «στο λέω απ’ την καρδιά μου», «μου πλήγωσες την καρδιά», «το έκανα με την καρδιά μου» κ.α.
Στο πρωτοποριακό βιβλίο του, “Συναισθηματική Νοημοσύνη”, το οποίο εξεδόθη το 1995, ο ερευνητής Daniel Goleman απέδειξε ότι η επιτυχία στη ζωή βασίζεται περισσότερο στη δυνατότητά μας να έχουμε επίγνωση των συναισθημάτων μας, και στην ικανότητά μας να τα διαχειριζόμαστε, παρά στις διανοητικές μας ικανότητες.
Αυτό έχει ως συνέπεια, οι άνθρωποι που αντιλαμβάνονται καλύτερα τη συναισθηματική κατάστασή τους καθώς και τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων, είναι πιο ικανοί στη διαχείριση των προκλήσεων της ζωής καθώς και στη δόμηση ισχυρότερων κοινωνικών δικτύων.
Επίσης, εξετάζοντας την επαγγελματική επιτυχία και το γόητρο, ανακαλύπτουμε ότι οι κοινωνικές και συναισθηματικές ικανότητες, είναι τέσσερις φορές σημαντικότερες από τις διανοητικές ικανότητες: τη Διανοητική Νοημοσύνη (IQ). Μάλιστα, τουλάχιστον, το 80% της “επιτυχίας” ενός ενήλικα προέρχεται από την καρδιά του: από τη Συναισθηματική Νοημοσύνη (EQ).
Η Μελωδία της Καρδιάς
Τις τελευταίες δεκαετίες, επινοήθηκε ο όρος «Καρδιακή Συνεκτικότητα» (Cardiac Coherence), για να περιγράψει τον τρόπο της καρδιακής λειτουργίας που σχετίζεται με την εμπειρία παρατεταμένων θετικών συναισθημάτων. Κατά τη διάρκεια του συνεκτικού καρδιακού τρόπου λειτουργίας, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σωματικών συστημάτων, είναι πιο εύτακτες και αρμονικές. Με απλά λόγια, όλα τα συστήματα και τα όργανα μας τείνουν να λειτουργούν με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο!
Όταν είμαστε σε καρδιακή συνεκτικότητα, τότε λειτουργούμε αρμονικά σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο. Όσον αφορά το ψυχικό επίπεδο, προκαλείται μία ιδανική κατάσταση, κατά την οποία η καρδιά, η διάνοια και τα συναισθήματα ευθυγραμμίζονται και συγχρονίζονται. Όσον αφορά το σωματικό επίπεδο, το ορμονικό, το ανοσοποιητικό και το νευρικό σύστημα λειτουργούν σε κατάσταση ενεργητικού συντονισμού, με αποτέλεσμα το υψηλό επίπεδο λειτουργικότητας του οργανισμού.
Το βίωμα αυτής της κατάστασης, δημιουργεί αρμονία στο εσωτερικό περιβάλλον, η οποία συμβάλλει στη σωματική και συναισθηματική αναγέννηση και οδηγεί στο Ευ Ζην και στο Ευ Πράττειν.
Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν είμαστε σε αυτήν την κατάσταση είναι η αναβαθμισμένη ικανότητα σύνδεσης και επικοινωνίας: με τον εαυτό μας, την καρδιά των συνανθρώπων μας και με κάθε αισθανόμενο ον. Κι εδώ κρύβεται το μυστικό του εύθυμου και υγιούς βίου. Όταν η σύνδεση με τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο είναι δυσλειτουργική τότε ο βίος μας είναι αβίωτος ενώ όταν είναι ευλειτουργική τότε είναι ευροϊκός.
Επικοινωνία με τον Εαυτό μου
«Σέβομαι τον εαυτό μου και τις ανάγκες του».
«Δέχομαι κι αγαπώ τον εαυτό μου, όπως ακριβώς είναι».
«Αφουγκράζομαι την καρδιά μου και εμπιστεύομαι την καθοδήγησή της».
Το βασικό πρόβλημα όλων μας είναι η αλλοιωμένη εικόνα που έχουμε σχηματίσει για τον εαυτό μας. Κάποιοι την έχουμε παραμορφώσει (“ξέρεις ποιος είμαι εγώ”) και φουσκώνουμε σαν το παγόνι, ενώ κάποιοι την έχουμε υποβαθμίσει (“δεν είμαι αρκετός, ικανός”) και είμαστε ζαρωμένοι σαν το βρεγμένο γατάκι.
Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στους καρδιακούς μας παλμούς, επηρεάζοντας έτσι την ενεργειακή και την φυσιολογική μας κατάσταση και συνεπακόλουθα την κατάσταση κάθε όντος με το οποίο ερχόμαστε σε επαφή.
Όταν αρχίσουμε να συνδεόμαστε με τη δύναμη της καρδιάς μας, τότε βαθμιαία ησυχάζουμε ενώ τα υπερβολικά ή τα ελλειπτικά στοιχεία εξισορροπούνται. Αρχίζουμε να τιμούμε και να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Του επιτρέπουμε να λαθεύει, γνωρίζοντας ότι δεν είμαστε αλάθητοι κι ότι τον δεχόμαστε όπως είναι, τον φροντίζουμε και τον προστατεύουμε. Βαθμιαία, κι όσο παραμένουμε σε αυτήν την κατάσταση, η καρδιά μας πλημμυρίζει κι αρχίζει να ξεχειλίζει από σεβασμό, καλοσύνη και συμπόνια! Αυτό είναι το πρώτο και σημαντικότερο βήμα προς τη συμφιλίωση.
Επικοινωνία με τους Συνανθρώπους μας
«Εστιάζομαι στα προτερήματα των συνανθρώπων μου».
«Αν και όλοι φοράμε την πανοπλία του εγώ, μέσα της κρύβεται μία παιδική καρδιά».
«H αγάπη προς τον αδελφό σε προετοιμάζει ν’ αγαπήσεις περισσότερο τον Θεό. Tο μυστικό, λοιπόν, της αγάπης προς τον Θεό είναι η αγάπη προς τον αδελφό. Γιατί, αν δεν αγαπήσεις τον αδελφό σου που τον βλέπεις πώς είναι δυνατόν ν’ αγαπήσεις τον Θεό που δεν Tον βλέπεις; (O γαρ μη αγαπών τον αδελφό αυτού, ον εώρακε, τον Θεόν, ον ούχ εώρακε, πως δύναται αγαπάν; Ιησούς Χριστός)».
Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης
Όταν αγαπάμε τον εαυτό μας, τότε αρχίζουμε να προβάλλουμε, αυθόρμητα και με φυσικό τρόπο αυτήν την κατάσταση και προς τους συνανθρώπους μας. Μάλιστα, η δεύτερη σημαντικότερη εντολή του Κυρίου είναι αυτή: “ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν”. Όσο βαθύτερα αποδεχόμαστε και συγχωρούμε τον εαυτό μας, τόσο πιο εύκολα αποδεχόμαστε και τους άλλους: τιμούμε αυτό που Είναι και σεβόμαστε, άσχετα αν ενστερνιζόμαστε ή όχι, τα λόγια και τις πράξεις τους!
Επικοινωνία Υπερπροσωπική
“Γέροντα, τι βοηθάει να μαλακώσει η καρδιά μας;”
– Για να μαλακώσει η καρδιά μας, πρέπει να έρθουμε στην θέση όχι μόνον των άλλων ανθρώπων αλλά και των ζώων, ακόμη και του φιδιού. Να σκεφθούμε: «Θα μου άρεζε να ήμουν φίδι, να έβγαινα λίγο στην λιακάδα να ζεσταθώ και να ερχόταν ο άλλος να με χτυπήσει, να μου σπάσει το κεφάλι; Όχι».
Τότε θα λυπηθούμε και θα αγαπήσουμε ακόμη και τα φίδια. Αν δεν έρχεται ο άνθρωπος στην θέση των άλλων, ακόμη και των ζώων και των εντόμων, δεν γίνεται «άνθρωπος».
Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης
Καθώς ο σεβασμός, η κατανόηση και η αποδοχή κατακλύζουν την καρδιά μας και τη σχέση με τους συνανθρώπους μας, τότε αυτή η κατάσταση αρχίζει να ξεχειλίζει και να ακτινοβολεί σε κάθε έμβιο όν: στο Όλον. Σεβόμαστε και φροντίζουμε την μεγάλη “Μητέρα” και όλα τα πλάσματά της: τα ζώα, τα φυτά, το χώμα. Συνειδητοποιούμε ότι είμαστε παιδιά της Φύσης κι ότι είμαστε συνδεδεμένοι με όλα τα πλάσματα, οπότε η κάθε κίνησή μας, χαρακτηρίζεται από καλοσύνη, συμπόνια και σεβασμό. Σεβόμαστε κι εστιαζόμαστε στον “Ουράνιο Πατέρα” και στους Νόμους αυτού, καθότι στο υπερπροσωπικό επίπεδο αναφέρεται και η πρώτη και σημαντικότερη εντολή του Κυρίου: “αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψυχή σου και εν όλη τη διανοία σου”.
Καρδιά: η έδρα της Διαίσθησης
Δεδομένης της αυξημένης πολυπλοκότητας και ταχύτητας της σημερινής εποχής, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμη η σύνδεση με την διαισθητικότητά μας. Κατανοώντας και αξιοποιώντας τις διαισθητικές μας ικανότητες μπορούμε να διευκολύνουμε αυτήν την διαδικασία. Μπορούμε να μάθουμε τον τρόπο, ο οποίος θα μας επιτρέψει να αποκτήσουμε συχνότερη πρόσβαση στη διαισθητική νοημοσύνη μας, αυτήν την εσωτερική αίσθηση γνώσης, έτσι ώστε να προβαίνουμε σε ευφυέστερες επιλογές, ανά πάσα στιγμή. Ερευνητικές μελέτες που διεξήχθησαν σε επιτυχημένους επιχειρηματίες, αποκάλυψαν ότι, κατά τη λήψη σημαντικών αποφάσεων, το 80% εξ αυτών βασίστηκε στη διαίσθηση κι όχι στη λογική.
HeartMath: Το Ινστιτούτο των Μαθηματικών της Καρδιάς
Το εν λόγω Ινστιτούτο πρωτοπορεί στην επιστημονική διερεύνηση των ενεργειακών ιδιοτήτων της καρδιάς.
Ύστερα από 30 σχεδόν χρόνια δεκάδων ερευνητικών προγραμμάτων κι επιστημονικών ανακοινώσεων, έχει αναπτύξει ένα σύνολο πρακτικών τεχνικών και τεχνολογικών συσκευών, οι οποίες καθιστούν τον άνθρωπο ικανό να μεταμορφώνει το στρες και τις αρνητικές συγκινήσεις την ώρα που εκδηλώνονται, να βελτιώνει την απόδοση και να αναβαθμίζει την ποιότητα της ζωής του. Η πρώτη φορά που ήλθα σε επαφή με το “Ινστιτούτο των Μαθηματικών της Καρδιάς” (Institute of ΗeartΜath), ήταν τον Νοέμβριο του 2003. Αισθάνθηκα αμέσως ερωτική έλξη, έγινα μέλος και άρχισα να εκπαιδεύομαι στη μεθοδολογία του HeartMath.
Το Μονοπάτι της Καρδιάς
Από την αρχή του 2004 έως και σήμερα, αφιέρωσα εκατοντάδες ώρες προσωπικής ενασχόλησης, εκπαίδευσα και καθοδήγησα εκατοντάδες ανθρώπους, ενασχολήθηκα και με άλλες, εκτός του HeartMath, παραπλήσιες εκπαιδευτικές διαδικασίες και φυσικά μελέτησα πολλά επιστημονικά βιβλία, συγγράμματα και άρθρα σχετικά με την καρδιά. Σε αυτό το ταξίδι, ανακάλυψα πολλά χρήσιμα θεωρήματα και τεχνικές, και το 2013 δημιούργησα το μεταμορφωτικό πρόγραμμα “Το Μονοπάτι της Καρδιάς”.
Πρόκειται για απλή, αποτελεσματική και βραχυπρόθεσμη εκπαιδευτική διαδικασία, η οποία αποσκοπεί στην επανασύνδεση με την εγκαρδιότητα, τη διαισθητικότητα και τη συμφιλίωση.
Επίλογος
Οι προκλήσεις της ζωής είναι πλέον τόσες πολλές και σε τόσα πολλά επίπεδα, ώστε ο παλιός διανοητικός τρόπος ζωής δεν επαρκεί. Η ολοκληρωμένη στάση στη σύγχρονη εποχή απαιτεί την επανασύνδεση με τη σοφία της καρδιάς μας.
Εάν πιστεύετε ότι οι φίλοι, η οικογένεια ή και οι συνεργάτες σας θα επωφεληθούν από αυτό το άρθρο, θα εκτιμούσαμε αν θα μπορούσατε να τους το κοινοποιήσετε.
