Η κατανόηση του στρες μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε πότε και πώς να λαμβάνουμε προληπτικά μέτρα για να μειώσουμε και να αποτρέψουμε την εκδήλωσή του. Όσο περισσότερη επίγνωση του στρες έχουμε τόσο καλύτερα μπορούμε να φροντίζουμε την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους μας, καθώς βεβαίως και τον εαυτό μας. Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες λιγότερο γνωστές αλήθειες για το άγχος.
Δεδομένο #1: Το Σώμα σου δεν ενδιαφέρεται αν πρόκειται για έντονο ή όχι στρες.
Το ανθρώπινο σώμα δεν κάνει διάκριση μεταξύ μεγάλου και μικρού αγχογόνου γεγονότος. Ανεξάρτητα από την έντασή του, το άγχος επηρεάζει το σώμα με προβλέψιμους τρόπους. Η τυπική αντίδραση του σώματος στο στρες αρχίζει με έναν καταρράκτη 1.400 βιοχημικών αντιδράσεων. Οι περισσότεροι από εμάς την βιώνουμε δεκάδες φορές καθημερινά. Όταν αυτές οι αντιδράσεις δεν ελέγχονται, οδηγούν σε πρόωρη γήρανση, ενώ η ενέργειά μας εξαντλείται και οι γνωστικές μας λειτουργίες μειώνονται. Με μειωμένη πνευματική διαύγεια, γινόμαστε αναποτελεσματικοί.
Δεδομένο #2: Το στρες κάνει τους έξυπνους ανθρώπους να φέρονται όχι και τόσο έξυπνα.
Το άγχος προκαλεί αυτό που οι νευροφυσιολόγοι ονομάζουν «φλοιώδη αναστολή». Το φαινόμενο αυτό βοηθά να εξηγηθεί γιατί οι έξυπνοι άνθρωποι δρουν μερικές φορές με όχι και τόσο έξυπνο τρόπο. Με απλά λόγια, το στρες ενεργοποιεί την φλοιώδη αναστολή, εμποδίζοντας έτσι την λειτουργία μέρους του σκεπτόμενου εγκεφάλου μας, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να λειτουργήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ωστόσο, πολλές έρευνες δείχνουν ότι μαθαίνεται ο τρόπος με τον οποίον μπορούμε να μεταβάλλουμε συνειδητά την αντίδρασή μας στο στρες, ώστε να δημιουργούμε «φλοιώδη διευκόλυνση», οπότε είμαστε οξυδερκείς, πράοι, και αισθανόμαστε και σκεφτόμαστε με μεγαλύτερη καθαρότητα. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται μετατόπιση σε «συνοχή», και κατά τη διάρκεια αυτής, ο εγκέφαλος, η καρδιά και το νευρικό μας σύστημα συλλειτουργούν αρμονικά. Αυτή η φυσιολογική κατάσταση συνοχής διευκολύνει τη γνωστική λειτουργία και τη βέλτιστη ψυχική, συναισθηματική και σωματική απόδοση.
Δεδομένο #3: Οι άνθρωποι μπορεί να εθιστούν στο στρες.
Μπορεί το σώμα μας να βιώνει άγχος, και παρόλα αυτά, να πιστεύουμε ότι είμαστε καλά, επειδή έχουμε εξοικειωθεί με αυτήν την κατάσταση. Πολλοί από εμάς έχουμε προσαρμοστεί τόσο στις καθημερινές πιέσεις και ενοχλήσεις της ζωής, που αρχίζουν να μας φαίνονται φυσιολογικές. Ωστόσο, οι μικρές πιέσεις συσσωρεύονται γρήγορα και δεν συνειδητοποιήσουμε πόσο επηρεάζουν τη διανοητική και συναισθηματική μας διαύγεια, μέχρι να εμφανιστούν υπό μορφή υπερβολικής αντίδρασης ή λανθασμένης επιλογής, για τις οποίες αργότερα …μετανιώνουμε.
Δεδομένο # 4: Ελέγχουμε περισσότερο απ’ ότι νομίζουμε τις συναισθηματικές αντιδράσεις μας στο στρες.
Δεν χρειάζεται να γινόμαστε θύματα των δικών μας συναισθημάτων, σκέψεων και στάσεων. Μπορούμε να γίνουμε πιο συνειδητοποιημένοι, αναφορικά με το πώς οι αγχωτικές καταστάσεις μπορούν να μας επηρεάζουν, πριν αυτές μας τελματώσουν, διανοητικά, συναισθηματικά ή σωματικά. Υπάρχουν απλές, επιστημονικά ελεγμένες λύσεις, οι οποίες μας επιτρέπουν να αναλάβουμε την ευθύνη του άγχους μας, ώστε ακόμη και να αντιστρέψουμε τις συνήθεις αντιδράσεις μας στο στρες.
Δεδομένο # 5: Η αποτελεσματικότερη στρατηγική είναι η άμεση διαχείριση του άγχους.
Ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσει η συσσώρευση άγχους είναι η αντιμετώπισή του αμέσως μόλις εμφανιστεί. Αρχικά, δεν μπορούμε να το κάνουμε πάντα αποτελεσματικά με μεγάλους παράγοντες άγχους, μπορούμε όμως ν’ αλλάξουμε τις περισσότερες από τις αντιδράσεις μας, στο στρες που βιώνουμε καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Εκατομμύρια άνθρωποι δοκιμάζουν ανεπιτυχώς την προσέγγιση «συσσώρευσης και απελευθέρωσης» από το άγχος: συσσωρεύουν άγχος όλη την ημέρα, πιστεύοντας ότι μπορούν να το ανασχέσουν όλο αργότερα, μέσω συμμετοχής σε μαθήματα γιόγκα, εξάσκησης στο γυμναστήριο ή και … αναμονής μέχρι το Σαββατοκύριακο! Δυστυχώς όμως, η υγεία, η παραγωγικότητα και η ικανοποίησή μας από τη ζωή δεινοπαθούν, όταν αναβάλουμε την απελευθέρωση του συσσωρευμένου στρες.
Η έρευνα έχει αποδείξει πώς τα διαφορετικά συναισθήματα αλλάζουν τα πρότυπα του καρδιακού ρυθμού. Τα αγχώδη συναισθήματα δημιουργούν χαοτικά, ασταθή γραφήματα του καρδιακού ρυθμού (αριστερά, με κόκκινο). Αντίθετα, τα ανανεωτικά συναισθήματα όπως η εκτίμηση, η αγάπη και η φροντίδα δημιουργούν εσωτερική ισορροπία και συνεκτικούς καρδιακούς ρυθμούς, που απεικονίζονται με το αρμονικό γράφημα (δεξιά, με μπλε), ένα απαλό και διατεταγμένο μοτίβο.
Κάνουμε γρήγορη προσωπική πρόοδο στην διαχείριση του άγχους μας, όταν χρησιμοποιούμε τις συσκευές που μετρούν και αποτυπώνουν αυτές τις αλλαγές του καρδιακού μας ρυθμού.
